I Iniciatinto de Esperantaj Projektoj

En la esperanta flanko de mia vivo, mi kreis Lingvajn Festivalojn en Tours, Francio en 1995. En tiu Festivalo ankaÅ­ estiÄ is Lingvaj Kafejoj, ideo fakte, de ne-Esperantisto Eric Morin, kaj ideo kiu disvastiÄ is poste en tutjara projekto en Tours, kaj kiu disvastiÄ is al aliaj urboj de Francio, sed ĉu pro la Lingva Festivalo aÅ­ ne, mi ne povas diri.

Mi verkis la BEK-Kurson en 1988 en la Liceo de Esperanto en Madrido. Tiu kurso estas eble la plej intensa kurso de Esperanto kiu ekzistas : ok horojn ĉiutage dum tuta monato por Azianoj ; kaj ok horojn ĉiutage dum ok tagoj por EÅ­ropanoj. Estis la BEK-Kurso kiu por la unua fojo en Azio permesis kaj al ĉinaj studentoj, kaj al eÅ­ropdevenaj lernantoj KUNlerni en la SAMA kurso — maloftaĵo en Esperantujo pro la malfacilaĵoj de Azianoj rapide alproprigi fremdajn lingvojn el eÅ­ropa vortstoko.

Mi kreis kaj lanĉis tri Esperanto-Insulojn en Ĉinio kune kun miaj ĉinaj kolegoj– projekto en kiu homoj el pli ol dekkvin landoj kunstudis Esperanton kun ĉinaj studentoj dum 200 horoj da tre, tre intensa kurso : ok horojn ĉiutage dum tuta monato per BEK. Mi iniciatis tiun projekton kune kun Trezoro Yinbao, Trigo el Wuhano, Arko Gong kaj kelkaj aliaj, kaj krome lanĉis kaj financis la projekton Universitato de Esperanto, kun ĉirkaÅ­ 100 horoj da universitat-nivelaj kursoj tute en Esperanto, kune kun Federico Gobbo, Ron Glossop kaj Amri Wandel, videblan ĉe www.universitato.info.

Nuntempe mi laboras por starigi la novan projekton Esperanto-PlaÄ o en Hispanio : du monatoj da kursoj kun partoprenantoj 50% el Azio kaj 50% el EÅ­ropo kaj aliaj landopartoj. En la unua monato oni lernas Esperanton per la tre intensa BEK-Kurso, kaj en la dua oni uzas la lingvon, ne parolante pri gramatiko, sed studante aliajn temojn kiel tiujn de la Kuriero de UNESKO, la Universitato de Esperanto, Literaturo en Esperanto, ktp.

II Verkinto de Fakaj Artikoloj

Mi verkis eble pli ol 60 artikolojn, plejparte fakajn, en diversaj publikaĵoj, esperante, angle kaj france. Tiuj publikaĵoj inkluzivas tiujn de : La Ondo de Esperanto (ĉefe pri Merkatiko kaj Esperanto) ; Liberafolio (ĉefe pri Lingvaj Festivaloj kaj UEA-Strategio) ; IPR Internacia Pedagogia Revuo (pri lernado kaj edukado kaj Lingvaj Festivaloj) ; la Revuo Esperanto (Esperanto-Insulo, Universitato de Esperanto, ktp) ; en The Adult Education Quarterly kaj alia sciencaj fakĵurnaloj : pri lernado de plenkresuloj, du el kiuj artikoloj gajnis premion en Usono. En diversaj aliaj ĵurnaloj kaj revuoj, ekzemple, Lec Echos, en Francio.

III Kursgvidanto de Esperanto

Pri mia laboro kiel instruisto de Esperanto, mi profesoris ĉe la Universitato de Nankino en Ĉinio, instruante tie la plej longan kurson universitatan tiutempe, 64 horojn ĉiusemestre, inter 2008 kaj 2013. Mi ankaÅ­ donis kurson instruatan por ELNA en la Universitato en San Francisko. En Germanio mi kreis kurseton por la Instituto Goethe en Goettingen, kie mi instruis Esperanton per la germana lingvo – interesa sperto ! Miaj movadaj kursoj inkluzivas multjaran instruadon ĉe la Kastelo de Gresillon (1988 – 1994) ; kurson por Plouzek en Bretonio ; kurson por la Internacia Semajno en Sete (Doktorino Yvette Vierne) ; kurson ĉe Oomoto en Japanio (Tacuo HuÄ imoto, kaj Sinjoro Agou) ; kursaron ĉe la Seulo-Esperanto-Kulturcentro (kun LEE, Jungkee) ; kurson en lernejoj en Bangaloro, Barato (Venki Espero) ; iomete da lecionoj, BEK-Kurso en Tajvano (Reza Kheirkhah) ; kaj ankaÅ­ sennombrajn lokajn kursojn : Tours, Francio (Pierette Formen) ; Diversloke en Ĉinio (Trezoro Yinbao kaj Trigo). Mi komencis instrui Esperanton en Hispanio, en Madrido ĉe la Liceo de Esperanto (AÅ­gusto Casquero, Gian Carlo Fighiera). En 1988 mi kreis la BEK-Kurson tie : ok tagojn, ok horojn ĉiutage, kies unuaj kursoj okazis ankaÅ­ en Madrido.

IV Profesia Laboro

Mi havis plurajn laborpostenojn dum mia vivo. Unue mi kunlaboris kun mia patro, kiu estis estro de vendejoj pri vino kaj diversaj alkoholaĵoj en Usono (tri vendejoj). Post diplomiÄ o mi laboris en fabriko de lampoj en Tucson, Arizono, komencante kiel laboristo, kaj finante kiel estro de produktado. Post tio mi ekis en la fako merkatiko ĉe IBM en Los Angeleso, kiel vendisto de komputiloj : Sistemoj 32, 34 kaj 38, tiutempe kun prezoj inter 50 mil Ä is 250 mil dolaroj (en hodiaÅ­aj prezoj inter 150,000 kaj 750,000 dolaroj). Mi vendis kelkajn el la unuaj modemoj kaj laseraj printiloj en Usono. Estis alia epoko ; modemo je rapideco de 9600 bitoj (jam en 1999 modemoj por hejmkomputiloj kostis nur 50 dolarojn) havis prezon de pli ol 3000 dolaroj, 10,000 en hodiaÅ­a dolaro-valoro ! Mi estis la sudkalifornia fakulo pri fabriko-sistemoj kaj krome mi poste fariÄ is la konsilisto pri utiligado de komputiloj en membro-asocioj (ĉar la neprofita sektoro interesis min pli ol la komerca) : inter ok mil kaj ducent mil membroj estis tipa grando de la asocioj en Los Angeleso kun kiuj mi laboris.

Mi ne intence forlasis la mondon de merkatiko, sed kiam mi decidis eklerni la hispanan lingvon, translokiÄ ante al Hispanio por tion fari, mia kariero estis sur nova, tute neantaÅ­vidata vojo. Tie mi Å anÄ is mian komercan karieron al lingva kariero, komencante kiel instruisto de la angla ĉe Berlitz dum unu jaro en Madrido. Ekde tiu tempo kaj Ä is la jaro 1999 mia profesia laboro aÅ­ rilatis lingvojn aÅ­ koncernis programo-kreadon por internaciaj studentoj ĉe la universitato. Intertempe mi akiris du magistrajn diplomojn pri lingvo-instruado, kaj pri estrado de firmaoj, kaj pli da detaloj pri tiaj studoj troviÄ as sube.

Do, inter la fruaj 80aj jaroj kaj la malfruaj 90aj, mi dediĉis min al instruado en Hispanio, Usono, kaj Francio. Kelkfoje mi estis instruisto de lingvoj, kaj kelkfoje direktoro de programoj por internaciaj studentoj (ne lingvaj programoj). Tio okazis ĉefe ĉe la Universitato Francois Rabelais en Francio, la Universtitato de Illinois, kaj la Grand École HEC en Francio.

Mi reprenis mian laboron en Merkatiko ĉefe en la lernejo HEC, instruante la duan jaron de Merkatiko Strategia, kun aliaj kursoj de tempo al tempo kiel Entrepreniko, Internacia Merkatiko kaj diversaj kursoj kiuj utiligis la Kazostudan Metodon de Harvardo, tipan en tiaj lernejoj. Mi instruis ankaÅ­ novajn kursojn pri merkatiko en la angla kiel opcioj ĉe bakalaÅ­ra kaj magistra niveloj. Mi instruis parttempe ankaÅ­ en L’École Politechnique (la angla), ESC Dijon (Merkatiko), la American Business School (Merkatiko), EDHEC (Merkatiko) kaj ESCP Paris (Merkatiko), kaj ESSEC (la angla).

Post sabata jaro mia en 2007, mi reprenis mian profesian laboron kiel instruisto kaj programo-direktoro ĉe la Universitato de Nankino en Ĉinio. Tie mi instruis, oficiale, ankaŭ Esperanton. Mi instruis pri akademia verkado ankaŭ en la Universitato Johns Hopkins en magistra centro en Nankino. Miaj lastaj profesiaj kursoj pri Merkatiko okazis en la MBA Programo ĉe la Universitato de Nankino en printempo 2017.

V Edukado kaj diplomoj, universitata, kariera, profesia kaj lingva

Mia edukado okupis grandan parton de mia vivo, sed mi neniam atingis tre profesian nivelon, tio estas, doktoran diplomon kvankam mi faris tri jarojn en doktoraj studoj. Mi havas magistran diplomon pri lingvo-instruado (Universitato de Illinois), magistran diplomon pri Estrado (MBA) ankaÅ­ ĉe la Universitato de Illinois. Krom tio mi faris plurajn profesiajn kursojn pri merkatiko kaj informadiko : merkatiko ĉe Berkeley en Kalifornio, kaj informadiko ĉe UCLA ankaÅ­ en Kalifornio. La studoj ĉe UCLA koincidis kun mia laboro ĉe IBM ; tiuj de Berkeley, kun mia profesia instruado de Merkatiko en EÅ­ropo. Mi komencis mian universitatan diplomon en la fako Ekonomiko ĉe la Universitato de Arizono, sed finis Ä in en Komerco ĉe Ambassador College en Kalifornio.

Mia edukado kovras tri malsamajn kampojn : unue, estradon kaj merkatikon ; due, lingvo-instruadon ; kaj trie, edukadon de plenkreskuloj. Pri la unuaj du fakoj mi skribis supre, kaj pri edukado por plenkreskuloj, mi komencis mian doktoran laboron en la jaro 2013 ĉe Florida Atlantika Universitato en la urbo Boca Ratón, Florida por fakiÄ i pri lernado kaj maljunuloj, homoj kiuj jam emeritiÄ is.

Meritas iomete, ke mi komentu pri tiu ankoraÅ­ ne finita doktoriÄ o. Laborante kun Esperantistoj dum jardekoj, mi havis la grandan Å ancon instrui plenkreskulojn kaj emeritojn el multaj landoj. Tio, kio plej fascinas min estas kiel homoj kiuj ne plu laboras povas resti mense lerte kaj sane. Mi jam konkludis, kiel multaj, ke sana vivo, ekzercado, bonaj familaj kaj amikaj rilatoj, sana manÄ aĵo, filozofia kaj religia sintenoj ktp., kontribuas al longa kaj sufiĉe feliĉa vivo, tamen mi interesiÄ as pri alia parto, tiu de la intelekta vivo, kaj pri tiu temo mi volas daÅ­re lerni, esplori kaj kompreni.

Du temoj pri la intelekta vivo post la emeritiÄ o tiklas mian imagon : kiel legado povos preventi memorofalon, kaj kiel Esperanto povas servi la bezonojn de maljunuloj : bezonoj intelektaj, filozofiaj, sociaj.

Mi devis forlasi mian doktoriÄ on antaÅ­tempe, ne pro studoproblemo, post tri jaroj, mi havas la plej altan poentaron en la eduka fako pri tiu temo ĉe la universitato, kaj krome gajnis la stipendion nomatan Presidential Scholar, la plej altan dumstudan honoron de studento en tiu universitato. Mi forlasis Ä in parte pro monomanko, sed ĉefe ĉar mia profesoro, D-ro Victor C.X. Wang mem forlasis tiun universitaton, kaj pro tio, ke mi ekstudentiÄ is tie Ä uste ĉar lia internacia (Ĉina-Usona) laboro estis tie. Poste mi ne plu havis kialon por resti en Florido.

Nun mi kiel emerito ekloÄ as en Hispanio ĉe la marbordo, tie kie mia ĉiam volis loÄ i. Mi pensas, ke triono el mia intelekta vivo estos por Esperanto, triono por studi lernadon kaj emeritojn, kaj triono por lingvoj (nuntempe mi lernas la valencian lingvon – similan al la kataluna, kaj post kelkaj jaroj mi volas lerni la antikvan grekan kaj la latinan se eblos).

VI Aparta intereso : vortaroj kaj lingvoj

Antaŭ ol studi lingvojn mi havis specialan intereson en vortaroj kaj vortaro-farado. Kiam mi estis studento pri ekonomiko ĉe la Universitato de Arizono, mi gajnis la konkurson pri anglaj vortoj (The Univiversity of Arizono Vocabulary Contest), kaj atingis la 37-jaran, ĉiaman rekordon de tiu konkurso. Eblas pensi pri la konkurso de Bernard Pivot, la Dictée, en Francio, sed tiu evento estas pri vorto-literumado, dum tiu de Arizono estis pri vorto-signifoj. En miaj universitataj jaroj oni kromnomis min Dennis – La Vortaro kun Piedoj. En mia esperanta vivo mia kromnomo estas tutsimple Vortaro.

Pri fremdaj lingvoj, fakte, mi komencis studi ilin, nur ĉar mi devis en la lasta semestro de la lasta jaro de miaj universitataj jaroj. Tion mi devis fari por ekhavi mian diplomon, neniam studante fremdlingvojn antaÅ­e ! Do mi faris, kaj samtempe ekis la studon de la hispana kaj la franca. Tio tiom plaĉis al mi, ke mi komencis pripensi ĉu post la universitato mi plustudos, hobie, Å atokupe lingvojn. Kaj tion mi faris. Mi iÄ is flua parolanto de la hispana lingvo en la jaro 1982. Pri Esperanto, kvankam mi eklernis Ä in post la komenco de la hispana lernado, mi rapide, kiel multegaj homoj ekregis Ä in. Jam en 1981 mi povis flue paroli Ä in, ne perfekte, sed sufiĉe bone.

Pro mia profesia laboro kiel instruisto en Berlitz en 1980-1981, mi komencis eklerni la germanan, kaj la portugalan. Samtempe mi profitis mian tempon tie por daÅ­rigi miajn lamajn francajn studojn. Post laborhoroj mi ofte profitis tiun libertempon por lerni lingvojn. Mi ne parolos pri detaloj, sed hodiaÅ­ mi povas diri, ke mi parolas aÅ­ legas sep lingvojn : la hispanan, la francan, la germanan, Esperanton, la ĉinan, la portugalan, la valencianan (rilatas la katalunan), kaj kompreneble kiel denaskulo, la anglan. Mi perdis multe da nivelo de mia ĉinan lingvo, sed iam mi utiligis Ä in ĉiam por miaj ĉiutagaĵoj en Ĉinio, kaj ankaÅ­ kapablis legi librojn por infanoj – ne speciale facile eĉ se la temo estas relative simpla, pro la komplekeco de ĉinaj ideogramoj. Eble notindas mencii, ke mi instruis Merkatikon en EÅ­ropo kaj en Ĉinio en kvar lingvoj : la angla, la franca, la hispana kaj en Esperanto. La kurso pri Merkatiko en Esperanto okazis en Herzberg, la Esperanto-Urbo, en Germanio en 2007.

VII Prelegado en Esperanto

Mi tre Šatas prelegi en Esperanto, kaj mia unua tia parolado okazis en Gresillono, en la jaro 1986, laŭ la invito de Sinjoro Babin, kiu volis inviti min por iom balancigi la debaton, laŭ li, pri lingvo-instruado, ĉar dum unu edukada semajno la alia invitito estis Audry Childs Mee, kiu estis fervora proponanto de la Rekta Metodo en la tradicio de André Cseh. Mi utiligis multe pli vastan aliron al lingvo-instruado. Tia estas mia kazo ankoraŭ hodiaŭ, kaj eble mi diru eĉ pli vasta.

Post serio da prelegoj en Gresillono, mi estis invitita al mia unua ILEI Konferenco, kie mi donis plurajn prelegojn. Unu estis pri la BEK-Kurso, alia pri Bolko, speciale kreita artefarita lingvo (kun malpli ol 100 vortoj) por montri al instruantoj de Esperanto kiel eĉ tre simpla lingvo kiel Bolko ne estas tiel facile lernebla. Bolko estas samnivele malfacile kiel Esperanto, sed mi ne povas uzi Esperanton, al Esperantistoj, por montri kiel eĉ la simpla Esperanto devas esti lernata, kaj tiu lernado bezonas iomete da Švito.

Dum la ILEI Konferenco, Sinjoro Symoens speciale interesiÄ is pri miaj studoj pri lingvo-instruado, kaj li rekomendis, ke mi iru al la Universala Kongreso, tiujare en Roterdamo, por prelegi pri la strukturo de la BEK-Kurso. Ĉeesti kongreson tute ne estis en miaj planoj tiun someron de 1988, sed mi konsentis, ĉar la ILEI Konferenco estis ne malproksime, kaj mi facile povos iri al Nederlando veturile. Tie mi ĉeestis nur unu tagon por partopreni en la Tago de la Lernejo (aÅ­ Lernado), kaj prezentis BEK. Post mia prelego multaj homoj venis kun demandoj, sed unu el ili invitis min al Usono por instrui Esperanton en San Francisko, ĉe la San Franciska Åœtata Universitato, tre konata de mi pro la laboro de Ä ia iama prezidanto S. I. Hayakawa – fakulo pri la iom misnomata studokampo Äœenerala Semantiko. La virino kiu invitis min al San Francisko por instrui Esperanto estis Cathy Schulz. Spite al tiu invito en 1988, mi ne povis iri Ä is la jaro 2001, la lasta ELNA-somero en San Francisko.

PaÅ­zo kaj RedaÅ­rigo en Esperantujo